MATERI SERAT TRIPAMA PUPUH DHANDHANGGULA

MATERI SERAT TRIPAMA PUPUH DHANDHANGGULA

Penulis : Evi Wijayanti, S.Pd

Kompetensi Dasar dan Indikator 

Serat Tripama kuwi anggitane KGPAA Mangkunagara IV. Dhandhanggula saka tembung dhandhang sayektine jinising kewan manuk kang saben menclok nyuwara nggaok-gaok, umume diarani manuk gagak. Saka tembung kuwi ndhandhang ateges cewer utawa seneng omong ing ngendi paran. Gula tegese samubarang kang legi. Dadi Dhandhanggula tegese pitutur kang becik, kanggi aweh pitutur bab kabecikan.

WATAK TEMBANG DHANDHANGGULA

“LUWES, SENENG, LAN GUMBIRA. TREP NGANGGO NGGAMBARAKE MANEKA WERNA”

TULADHA TEMBANG DHANDHANGGULA	TERJEMAHANTEMBANG DHANDHANGGULA
Yogyanira kang para prajurit, lamun bisa samya anuladha, kadya nguni caritane, andelira sang Prabu, Sasrabau ing Maespati, aran Patih Suwanda, lalabuhanipun, kang ginelung tri prakara, guna kaya purune kang den antepi, nuhoni trah utama.	(Yogyane (becike) para prajurit, kabeh bisa niru (nyonto) kaya dongengan jaman kuna, andel-andele sang Prabu Sasrabau ing negara Maespati, sing asmane Patih Suwanda. Lelabuhane (jasa) kang diantepi dening patih Suwanda marang negara digelung (diringkes, dipadukan) dadi siji yaiku: guna, kaya, purun, nuhoni (ngantepi) trahing wong utama.

PATHOKAN TEMBANG DHANDHANGGULA

Guru gatra          : 10 gatra

Guru wilangan   : 10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7

Guru lagu            : i, a, e, u, i, a, u, a, i, a

Serat tripama ngandharake babagan patuladhan, tokoh kepahlawanan saka crita Ramayana ing perangan lakon “Sumantri ngenger, “Kumbakarna Guguru, lan crita Mahabharata lakon “Adipati karna Gugur”

SUMANTRI NGENGER

Serat Tripama ngajarake wong kang ngabdi kudu duwe sarat guna, kaya, lan purun. Dadi abdi iku kudu pinter, bisa gawe sugih nagarane, lan nurut marang negara lan rajane. Iki gambarane dening tokoh Patih Suwanda kang bekti lan setya marang negarane. Kayadene tokoh Sumantri kang ngenger marang Prabu Arjuna setya lan miturut kabeh dhawuh pangandikane Gusti.

KUMBAKARNA GUGUR

Serat Tripama uga ngajarake supaya dadi warga negara kudu duwe sikep nasionalisme kang wani ngetohke jiwa lan ragane kanggo mbelani nagarane. Sikep iki kayadene Kumbakarna kang mbelani nagara Ngalengka saka pangamuke wadyabala Rmawijaya, iki minangka wujud sikep nasionalisme.

ADIPATI KARNA GUGUR

Patuladhan sabacute ing Serat Tripama, yaiku tokoh Adipati Karna. Tokoh iki minangka dadi sawijining punjer crita Mahabharata ing perang Bharatayuda. Sanajan, wis ora ngerti yen dheweke iku sedulur tuwane para Pandhawa, nanging nalika perang Bharatayuda ora mbelani sadulure nanging mbelani nagara Ngastina kang wis nggedhekake lan kang disuwitani.