MATERI TEKS DESKRIPSI OMAH ADAT JAWA

MATERI TEKS DESKRIPSI OMAH ADAT JAWA

BAB 4

Saben dhaerah ing Indonesia nggadhai wangunan arupi omah ingkang dados simbol utawi ciri khas dhaerah kasebut ingkang dipunwastani omah adat. Wonten ing Jawa tengah ugi nggadhai omah adat inggih menika Joglo. Omah adat Joglo nggadhai 9 jenis inggih menika Joglo Limasan Lawakan, Joglo Sinom, Joglo Jompongan, Joglo Pangrawit, Joglo Mangkurat, Joglo Hageng, Joglo Semar Tinandhu, Joglo Kudus, Joglo Jepara, lan Joglo Pati.

Omah Joglo inggih menika jenis omah adat suku Jawi ingkang dipunginakaken minangka pralambang utawi pananda status sosial priyayi utawi bangsawan Jawi. Omah menika nggadhahi ciri khas piyambak inggih menika nggadhahi 4 pilar saka guru. Sekawan pilar menika pralambang arah mata angin. Pranata utami jroning omah Joglo kapareng dados sekawan perangan. Ngajeng piyambak sinebut pendhapa, pringgitan, dalem ageng, wonten malih tigang senthong sinebut senthong tengah, senthong kiwa lan senthong tengen, lan pungkasan wonten gandhok lan pawon.

1.      Pendapa

Sajroning omah ngajeng ingkang tinarbuka, sinebut pendhapa. Miturut piwulang filosofi lan spiritual kejawen, kajaba minangka papan panggulawentah kabagian kulawarga lan karukunaning bebrayan agung, pendapa ugi minangka papan ngrembag lan mbangun religiusitas, tinemu ompak watu cacah 16 mapan satengah-tengahing jogan, mubeng sapinggiring wewangunan. Patang ompak kagem nyangga cagak sekawan ing tengahing wewangunan, ingkang sinebut saka guru sejatosipun minangka pralambang kekuwatan spiritual positip saking keblat papat (penjuru mata angin). Tumpangsari utawi trap-trapan kayu blandar tinumpuk ingkang mapan sakinggilipun pendhapa, mujudaken trap-traping manungsa tumuju pucuking spiritual religious.

2.      Pringgitan

 

Miturut sorosilahing tembung ing Basa Jawi, ‘pringgitan’ menika saking tembung ‘ringgit’ amargi pikantuk sufik pa – an dados tembung ‘paringgitan’, saksampunipun ngalami owah-owahan dadosipun ‘pringgitan’. Tembung ‘ringgit’ menika basa kramanipun ‘wayang’, nuwuhaken tembung ‘wayangan’ [nanggap wayang] lajeng dipunkramainggilaken dados ‘ringgitan’. Wayang kulit kajawi kaangep seni budaya ingkang adiluhung sanget ugi minangka tontonan lan tuntunan kautamaning gesang ing alam kalanggengan.

3.      Dalem Agung

Dalem Agung ingkang minangka sumbering panggonan ing omah Joglo, mupangat utaminipun kagem kumpuling kulawarga. Kajaba minangka panggonan ingkang sinengker, swasananipun ugi tentrem lan kebak kawibawan. Manungsa, omah lan sakehing gagasan ingkang mengku baleomah satemene mujudaken triatunggal kang ora bisa kapantha-pantha antarane siji lan sijine.

4.      Krobongan utawi Senthong

Senthong dipun perang dados 3, inggih menika sentong kiwa, senthong tengah lan Senthong tengen. Senthong Kiwa dipunginakaken kangge nyimpen bakal-bakal kebutuhan baku kaluwarga, kados pari, palawija lan nyimpen maneka wujud pusaka nyimpen maneka wujud pusaka. Senthong tengah fungsinipun kangge papan ibadah. Ruwangan menika nggadahi teges nuduhaken menawi manungsa menika tansah eling dateng gusti ingkang paring kanugrahan. Lan senthong tengen dipunginakaken kangge sare.

Senthong kiwa	Senthong tengah	Senthong tengen

 

5.      Gandhok utawi pawon

 

Dipunginaaken kangge masak, dhahar lan siram. Ruwangan menika asipat pribadhi lan nggadahi nilai luhur. Panggenanipun pawon wonten wingking piyambak supados tiyang sanes boten mangertos ingkang gadhah omah reresik dhiri lan dhahar. Pawon nggadhahi teges nuduhaken menawi manugsa menika nggadhahi sipat gemi, setiti lan ngati-ati tegesipun boten boros lan tansah njagi kapribadenipun kang siningit.