NASKAH SANDIWARA KETOPRAK SRI TANJUNG: GANDA ARUM KASETYAN
SRI TANJUNG: GANDA ARUM KASETYAN
Tokoh:
1. Sri
Tanjung
2. Patih
Sidapeksa
3. Prabu
Sulakrama (Kerajaan Sindureja)
4. Tumenggung
Tirtalewa
5. Prameswari
Sindureja
6. Begawan
Tamba Petra
7. Raja
Indran
8. Cingkarabala
(merangkap begalan)
9. Bala
Upada (merangkap begalan)
10. Emban Sri Tanjung (2)
11. Juru
taman
12. Prajurit sindureja
13. Embok Sindureja
Adegan
1
Setting : Prang
Alas
Paraga : Patih
Sidapeksa, Sri Tanjung, Begalan
2.
Di
dalam mimpi Sulakrama, Sri tanjung, Sidapeksa.
Sidapeksa
turu, banjur ngimpi. Impen digambarke ing sawalike kelir. Ing jero ngimpi
Sidapeksa didhawuhi merjaya wanita kang isih samar identitase. Sidapeksa takon kena ngapa
dheweke kudu merjaya wanita kasebut, sang Prabu Sulakrama ngendika yen wanita
kasebut kang bakal nggawe rusaking kakuwasan Prabu Sulakrama lan negari
Sindureja. Sidapeksa sida pamit lan merjaya wanita kasebut. Sidapeksa
tangi lan kaget. (Ing
jero ngimpi) Sulakrama lungguh ing kursi
raja, sidapeksa lungguh ing ngisor sisih kiwa raja, sisih tengen raja Sri
Tanjung) |
||
Prabu
Sulakrama |
: |
Patih
Sidapeksa.. |
Patih
Sidapeksa |
: |
(sembah)
Dhawuh
dalem, Gusti Prabu |
Prabu
Sulakrama |
: |
Sira
dakutus merjaya wanita kuwi kang bakal gawe rusaking paprentahan lan negari
Sindureja. (nuduh Sri Tanjung) |
Patih
Sidapeksa |
: |
Kenging
menapa wanita kasebut saged damel rusaking negari, Prabu? |
Prabu
Sulakrama |
: |
(Ngadeg) Ora
perlu sira ngerti, Sidapeksa. Kang wis cetha iki minangka titahing ratu! (menehake keris marang Sidapeksa) |
Patih
Sidapeksa |
: |
Inggih,
Gusti. (nampa keris) |
(Sajrone
ngimpi, Sidapeksa sida merjaya wanita kasebut kanthi nujep nganggo keris) |
||
(Sidapeksa
tangi kanthi ngos-ngsan, kaget) |
||
Patih
Sidapeksa |
: |
Dhuh
Gusti, impen apa mau? Kok rasane sajak ora kepenak. Pralambang menapa menika,
Gusti? Wis
telung dina iki aku ing alas gung liwang liwung, ning ora nemu siji-sijia
menjangan amrih dakgawa bali. Kamangka menjangan kasebut ya dadi
kekajenganipun Prameswari Sindureja, ya garwanipun Prabu Sulakrama sang nata
nagari. Ketambah
iki mau ngimpi kang sajak aneh lan dadi ribeting pikiran. Muga-muga impen mau
amung dadi kembange wong turu. Lhah, sajake wis wiwit surup. Becike aku golek
papan kang bisa daknggo ngaso. |
Sidapeksa
turu mneh.
Sri Tanjung mlebu dioyak begal. |
||
Sri
Tanjung |
: |
Tulung..tulung (Begal 1 nututi. Sidapeksa wis mulai kegaganggu turune, melek
alon, isih riyip-riyip) |
Begal 2 |
: |
Hahahaha...... Hahahaha.... Arep nangdi kowe? Saiki milih bandha apa nyawa? |
Sri Tanjung |
: |
Ora.
Ora bakal! (Begal nyoba ngekep Sri Tanjung. Nalika arep nyekel Sri Tanjung, Begal loro
mau malah padha
kekepan amarga Sri Tanjung nlusup. Sri Tanjung dicekel
dening Begal 1.
Sidapeksa kaget) |
Begal
1 |
: |
Yen
ora gelem, sikat wae, Kang! Hahaha |
Begal
2 |
: |
Hahaha
Hahaha. Mene mene, Cah Ayu…! (Begal
wiwit brangasan, nguculi klambi. Nalika arep buwang klambi,
ditendang/dijugrukake karo Sidapeksa) |
Pungkasane
sida tanding, Sidapeksa vs Begal. |
||
Sidapeksa |
: |
(Sidapeksa njupuk klambi begal. Meraki Sri Tanjung kang ngadeg ing kiwa pangung. Nganggokake Sri Tanjung. Sidapeksa mbantu Sri Tanjung ngadeg) Ora papa ta, Yayi? |
Sri Tanjung |
: |
Boten menapa-menapa Raden. |
Sidapeksa |
|
(Sidapeksa ngajak Sri Tanjung maju ing ngarep panggung) Sik, sik. Kena apa sliramu dhewekan ana ing kene? |
Sri
Tanjung |
: |
Kula wau saweg pados tetawuhan kangge jampi. Matur nuwun saking
pambiyantunipun panjenengan, Kisanak. |
Sidapeksa |
: |
Iya, padha-padha. Lak ora ana sing tatu ta, Yayi? |
Sri
Tanjung |
: |
Boten
menapa.. E.. nuwun sewu, panjenengan menika sinten? |
Sidapeksa |
: |
Oh,
aku Sidapeksa, saka Negari Sindureja. |
Sri
Tanjung |
: |
Raden
Sidapeksa ingkang dados Patih Negari Sindureja? |
Sidapeksa |
: |
Iya (Sri Tanjung jengkeng
nyembah). Ora papa yayi. Ngadega! (Sidapeksa
nyedhaki Sri Tanjung ngrewangi ngadeg) |
Sri
Tanjung |
: |
Walah,
nyuwun pangapunten Raden. Kula boten ngertos. |
Sidapeksa |
: |
Ora
apa-apa. Dene, sliramu kuwi sejatine sapa? |
Sri
Tanjung |
: |
Kula
menika Sri Tanjung, saking pertapan Prangalas mrika. Siswanipun Rama Begawan
Tamba Petra. Dene panjenengan menika kenging menapa saged wonten ngriki
piyambakan? |
Sidapeksa |
: |
Ngene,
sejatine aku diutus Raja Sindureja, ya Prabu Sulakrama, kanggo nggolek daging
menjangan minangka tamba nyidham kang garwa. Nanging tekan saiki durung kasil
anggonku ngayahi jejibahan kasebut. |
Sri
Tanjung |
: |
Oh,
ngaten ta. Lajeng menika rak sampun sonten. Menawi panjenengan mbetahaken
papan kangge ngaso, mbok mangga pinarak wonten gubug kula, Raden… |
Sidapeksa |
: |
Wah,
apa ora gawe repotmu lan Begawan Tamba Petra? |
Sri
Tanjung |
: |
Boten
dados menapa, Raden. Mangke kula aturaken dhateng rama Begawan rumiyin nggih. |
Sidapeksa |
: |
Kebeneran
yen mangkono. Aku pancen lagi golek papan kanggo ngaso. Yen sliramu lan
Begawan paring palilah, aku njaluk pambiyantu supaya bisa manggon sawetara
dina ing dalem pertapan, nganti kasil anggonku ngayahi jejibahan iki. |
Sri
Tanjung |
: |
Samenika,
mangga ta lajeng ndherek kula kemawon, wangsul dhateng pertapan. |
Sidapeksa |
: |
Iya.
Oh, kene, dakgawakake gawanmu. (Sidapeksa
njupuk dhunak kang digawa Sri Tanjung, mlaku ing panggon tibane dhunak) |
Sri
Tanjung |
: |
Inggih,
matur nuwun. Mangga. |
Adegan
2
Setting : Dalem Begawan Tamba Petra
Paraga :
Patih Sidapeksa, Sri Tanjung, Begawan Tamba Petra
Sri
Tanjung |
: |
(Sri Tanjung resik-resik karo nembang) (Lungguh) Wis
rong dina anggone Rama Begawan lan Raden Sidapeksa mbebedhag kewan. Nanging
kok durung padha kondur. Muga-muga
panjenengane kabeh wilujeng lan tansah pinaringan rahayu dening Gusti. Oh,
Rama … |
Sidapeksa
lan Begawan mlebu saka kiwa panggung. |
||
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Sri Tanjung! |
Sri
Tanjung |
: |
Rama,
Raden. Mangga Rama, mangga Raden! (Rama lan Sidapeksa lungguh) Rama, kados pundi kawontenan
panjenengan? Rak boten menapa-menapa ta? |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Ora
apa-apa Sri Tanjung. Iki wis kasil anggone golek daging menjangan. (Sri Tanjung menehake menjangan marang Sri Tanjung ) |
Bgw.
Tmb. Petra |
|
Awakmu
ya ora apa-apa ta daktinggal dhewe? |
Sri
Tanjung |
: |
Inggih
boten menapa-menapa. Sekedhap kula damelke unjukan rumiyin nggih. |
Bgw.
Tmb Petra |
: |
Iya.
Yen mangkono, daging iki
uga gawaa mamburi! (Sing menehke daging
Sidapeksa, kanthi nyawang Sri Tanjung. Sri Tanjung mlebu jupuk unjukan) |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Mangga
Raden, kula aturi ngaso. Nuwun sewu, kula tilar rumiyin wonten wingking. |
(Sidapeksa
dhewean, ngudarasa marang awake dhewe) |
||
Sidapeksa |
: |
(Ndelehake panah) Matur
nuwun, Gusti. Begja tenan aku ketemu wong sing becik bebudene tur gelem
paring pambiyantu kanthi tulus kaya Rama Begawan lan putrine. Dhuh…
ngenani putrine, jan…. (karo ngawang-awang Sri Tanjung) Lagi
sepisan iki, aku nandhang rasa kang … ora bisa ginambar kanthi cetha. Sepira
bungahe atiku, nalika adu netra, atiku kejindhet sutraning katresnan. Kamitenggengen anggonku nyawang. Apa iki sing
jenenge kesengsem njur dadi tresna? |
(Sri
Tanjung teka ngaturake unjukan |
||
Sri
Tanjung |
: |
Nuwun
sewu Raden, menika unjukanipun. (Ndelehake ana meja dene Sidapeksa nglamun ana ngare ) |
Sri
Tanjung |
: |
Raden? Raden? Raden Sidapeksa? (Sidapeksa
kaget. Serbete Sri tanjung tiba. Kekarone bareng jupuk lan sinawangan netra. Malah tangan kekarone kang gandhengan karo ngadeg.
Nalika ngerti yen kacekel tangan sing liya, padha-padha dikibaske, isin) Nyuwun pangapunten, Raden. |
Sidapeksa |
: |
Ora papa, Yayi Sri Tanjung. (Sidapeksa moving ning buri jagong) |
Sri
Tanjung |
|
Kados
pundi Raden, dene panjenengan menika katingal aneh. Kedahipun panjenengan
menika bingah amargi sampun kasil anggenipun ngayahi jejibahan. |
Sidapeksa |
: |
Kudune
pancen mangkono. Ning, sejatine ana perkara kang kumlebat ing pikirku. |
Sri
Tanjung |
: |
Perkawis
menapa Raden? |
Sidapeksa |
: |
Perkara
rasa Dhiajeng. (Ngadeg
nyeraki Sri Tanjung, ndemek
tangan Sri Tanjung) |
Sri
Tanjung |
: |
Raden…? |
Sidapeksa |
: |
Dhiajeng
Sri Tanjung, endahing lintang kang
abyor ing tawang lan soroting purnama sidhi tan bisa nandhingi kasulistyanmu.
Solah bawamu kang alus lan trapsila agawe sengseming atiku. |
Sri
Tanjung |
: |
Ampun
makaten Raden. Panjenengan
ampun banget-banget anggenipun ngalembana. |
Sidapeksa |
: |
Wiwit
aku weruh sepisanan, sejatine atiku wus goyah. Nalika nyawang netramu,
trab-traban jroning atiku. |
Sri
Tanjung |
: |
Menapa
inggih leres makaten Raden? |
Sidapeksa |
: |
(Nyeraki Sri Tanjung) Percayaa
marang aku dhiajeng. Dhuwure gunung bisa kajugrug, jembaring segara bisa
ciyut. Nanging tresnaku marang sliramu
tan bisa owah Dhiajeng.
Mula, sineksen
jagad saisine, daksuntak tresnaku marang sliramu. (Sidapeksa nembang, banjur diterusake tari gandrungan) |
Sri
Tanjung |
: |
Panjenengan
kenging menapa ta Raden, ngendikanipun kok sajak benten. |
Sidapeksa |
: |
Iki
tenanan Sri Tanjung. Aku kudu ngudhar pangrasaku. Dakajab sliramu gelem
dakpundhut garwa. |
Begawan
Tamba Petra mlebu nanging isih ning buri. |
||
Sri
Tanjung |
: |
Dipunpundhut garwa? |
Sidapeksa |
: |
Ora
usah bingung, Dhiajeng, wangsulana miturut atimu. |
Sri
Tanjung |
: |
Nanging,
kula boten wantun. Kula menika namung tiyang dhusun ingkang boten gadhah
menapa-menapa. Kula namung saderma nglampahi gesang. Manembah mring Gusti,
pados ngelmu, bekti mring Rama Begawan ingkang sampun nggulawenthah dumugi
samenika, senajan ta kula namung siswa. Dereng dugi semanten pikir kula
Raden. Kula a--- (dipedhot Rama
Begawan) |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Sri
Tanjung. |
Begawan
Tamba Petra nyedhak, ngadeg ing ngarep meja, ing tengah-tengahe Sri
Tanjung lan Sidpeksa nanging rada mburi. |
||
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Ngger
anakku, ana telung perkara kang wus pesthi. Siji pati, loro rejeki, telu
jodho. Kabeh iku wus ginaris dening Gusti. Titahing manungsa mung saderma
nglakoni. Ngupaya kanthi temen murih nggayuh kamulyan ing donya iki. |
Sri
Tanjung |
: |
Inggih
Rama. |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Manungsa
iku titahing Gusti. Yen Gusti wus paring kodrat kaya mangkene, awake dhewe
ora bisa selak saka kersaNe. Dakrungokake anggonmu padha guneman, ya, aku
bisa ngrasakake apa kang kok rasakake. |
Sri
Tanjung |
: |
Rama,
nyuwun pamrayogi ngenani perkawis menika. Saestu kula bingung. |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Sri
Tanjung, wiwit cilik nganti tekan diwasa, sira dakopeni, dakgulawenthah amrih
mbesuk dadi wong kang becik. Sira wus dakanggep kaya anakku dhewe. Nanging
wus wancine sira madeg dhewe, nemtokake pilihan kanggo uripmu. Eningna pikir
lan rasa. Aja mung katut nepsu blaka. (Madhep Sidapeksa) Raden Sidapeksa? |
Sidapeksa |
: |
Kula
Rama. |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Menapa
ingkang sampun panjenengan ngendikakaken wau saestu tulus saking batos? |
Sidapeksa |
: |
Inggih,
Rama. Saderengipun nyuwun pangapunten dene kula kumawantun matur ingkang
kados mekaten. Ananging saestu, kula tresna kaliyan Sri Tanjung, boten namung
lamis, nanging menika tulus saking batin kula. |
Bgw.
Tmb. Petra |
: |
Sri
Tanjung, apa kang dipenggalih dening Raden Sidapeksa padha karo apa kang
mbokrasakake? Kandha wae satemene. |
Sri
Tanjung |
: |
Sejatosipun
ingkang kula raosaken inggih sami kaliyan ingkang dipunraosaken dening Raden
Sidapeksa. (Sidapeksa nyeraki Sri tanjung kang ana tengen panggung, dicekel tangane) |
Sidapeksa |
: |
Apa tenan yayi? Bungahing rasaku dene sliramu bisa dakwinengku
minangka garwa? |
Sri Tanjung |
: |
Menika leres Raden. |
Bgw.
Tamba Petra |
: |
Pancen,
yen perkara rasa aku ora bisa cawe-cawe maneh. Aku mung bisa andum pangestu
marang sira sakloron. |
Patih
Sidapeksa |
: |
Menawi
kados mekaten, kepareng kula nyuwun pangestu lan idin saking rama Begawan,
Sri Tanjung badhe kula pundhut garwa lan kula boyong dhateng negari Sindureja
sakmenika ugi. |
Bgw.
Tamba Petra |
: |
Pangestuku
tansah mbanyu mili. Kula titip anak kula Sri Tanjung dhateng panjenengan
Raden. Mugi anggenipun mbangun bale wisma tansah rahayu tebih saking rubeda. |
Sidapeksa |
: |
Tansah
kula emut piweling saking rama Begawan. Kula nyuwun pamit, Rama. |
Sri
Tanjung |
: |
Nyuwun
pangestunipun, Rama. |
Bgw.
Tamba Petra |
: |
Iya,
ngati-ati, Ngger… |
Adegan 3
Setting : Pasewakan
Tokoh : Patih Sidapeksa, Sri Tanjung, Prabu
Sulakrama, Tmg. Tirtalewa, Prameswari, Prajurit, Embok.
- Conn Barracks Menyelusuri Jejak Militer dan Sejarah di Jerman
- Ramayana: Epik Klasik dan Watak Pewayangan Beserta Silsilah Keluarga
- Rantaman Adicara Ijab Kabul
- Pengertian Cerita Pendek dan Ciri-cirinya
- Becak dan Jamu Bertemu dalam Rindu
- Tahukah Kalian 5 Tempat Terseram di Dunia
- Pulau Poveglia Italia Misteri dan Sejarah di Pulau Terasing yang Menyimpan Rahasia
Prabu
Sulakrama |
: |
Tumenggung
Tirtalewa? |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Kula
Gusti Prabu. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Kepriye
panemumu marang Sidapeksa, apa Sidapeksa bisa ngemban jejibahan iki? Bisaa
Sidapeksa tumekaning pati ing alas pertapa, awit menjangan ora gampang
anggonne nyekel. |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Nuwun
sewu Gusti Prabu, miturut pamanggih kula, Sidapeksa saged ngemban jejibahan
menika, awit, Sidapeksa menika patih ingkang sekti, patih ingkang saged
ngleksanani sedaya dhawuh panjenengan. Menawi panjenengan saged pirsa
piyambak, kasetyanipun Sidapeksa marang nagari menika, ya Sindureja sampun
boten bisa kepetung. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Oh,
iya, iya |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Inggih,
gusti Prabu. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Taksuwun
sira sabar ya, Dhiajeng. |
Permaisuri |
: |
Inggih
kangmas, kula mangertos menawi panjenengan menika saweg ngupadaya mujudaken
kekarepan kula |
Prabu
Sulakrama |
: |
Ya
pancen wis samesthine, Dhiajeng, yen ta kangmas ngayemke lan mujudake
kekarepanmu. Apa kang dadi kekarepanmu rak ya kekarepan putra kita kang lagi
kokkandut? |
Prameswari
|
: |
Inggih,
Kangmas, menika leres. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Ya,
becike saiki sira sabar ya, sedela maneh apa kang dadi kekarepanmu bakal
kaleksanan, rak iya ngono Tumenggung Tirtalewa? |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Inggih,
leres menika Gusti Prabu. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Tumenggung
Tirtalewa? |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Kula
Gusti Prabu. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Kepriye
kahanan kang ana ing kawula Sindureja? |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Nyuwun
pangapunten gusti prabu, kahanan kawula Sindureja samenika.... |
Prajurit |
: |
Kula
ingkang sowan Gusti Prabu (Prajurit
teka, sembah
lan atur palapuran) |
Prabu
Sulakrama |
: |
Iya,
kepiye? |
Prajurit |
: |
Nyuwun
sewu gusti prabu (nyembah),
kula namung badhe atur palapuran. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Iya,
enggal matura! |
Prajurit |
: |
Samenika
kawula patih Sidapeksa sampun kondur kanthi slamet wonten ing kedaton menika. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Patih
Sidapeksa wus bali? (sajak kaget campur
seneng) |
Prajurit |
: |
Inggih
gusti prabu. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Ya,
saiki ndang matura marang Sidapeksa supaya ngadhep marang aku. |
Prajurit |
: |
Inggih,
Gusti Prabu (Prajurit lunga
njemput Sidapeksa, Sidapeksa mlebu dikanthini Sri Tanjung) |
Sidapeksa |
: |
Kula
ingkang sowan gusti prabu |
Prabu
Sulakrama |
: |
Patih
Sidapeksa. (Ngadeg marani Sidapeksa, dirangkul, diterke ana lungguhane) Lungguha. Patih
Sidapeksa, sajak ana kang beda ana kene, wong wadon kang ana ing sisihira
kuwi, sapa? Sajak aku ora tau weruh. ( nyeraki Sri Tanjung. Arep nggandheng tangane) |
Permaisuri |
: |
(Jalaran Sulakrama nggandheng tangane Sri Tanjung,
banjur Prameswari
ngundang Sulakrama) Gusti Prabu (Sulakrama kaget.
Ngeculke Sri Tanjung) |
Sidapeksa |
: |
Nuwun
sewu Gusti
Prabu,
Menika sisihan kula. |
Sulakrama |
: |
Sisihanmu? (Sulakrama bali jagong) |
Sidapeksa |
|
Inggih Gusti Prabu. Tiyang
estri menika sisihan kula. Ingkang nama Sri Tanjung. |
Sri
Tanjung |
: |
Nuwun
sewu gusti prabu, kula nyuwun agunging samudra pangaksami menawi kula sampun
lancang, sampun wantun ngambah nagari Sindureja menika. Kula ugi nyuwun
pangapunten, kula amung manut kaliyan Kangmas Sidapeksa, awit samenika kula
sampun dados sisihanipun. |
Prabu
Sulakrama |
: |
(Prabu
Sulakrama tambah anggone kesengsem marang Sri Tanjung) ora Sri Tanjung, sira
ora luput. Malah, kepara bombong marang kasetyanmu kang tulus Sri Tanjung. |
Sri
Tanjung |
: |
Matur
nuwun gusti prabu. Menika sampun dados kuwajiban kula minangka sisihanipun
Kangmas Sidapeksa. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Ora
susah matur nuwun. Iku
wis
dadi kuwajibanku marang Sidapeksa. |
Sidapeksa |
: |
Nuwun
sewu gusti prabu (Patih Sidapeksa
nyembah), keparenga kula matur, samenika kula sampun rampung
anggenipun ngleksanani jejibahan ingkang panjenengan dhawuhaken dhateng kula,
sumangga Gusti (Ngaturake daging
menjangan menyang raja lumantar embok) |
Prameswari
|
: |
(Prameswari
sumringah rumangsa seneng) Matur nuwun ya Sidapeksa. |
Sidapeksa |
: |
Inggih
Gusti Putri, samenika sampun dados kuwajiban kula. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Ya,
taktampa Sidapeksa, sira pancen patih kang bisa dakandelake, bisa ngleksenani
jejibahan kanthi gancar lancar, lan ora ana alangan apa-apa. Apa kang
diandarake Tumenggung Tirtalewa pancen bener. Rak iya ta, Tumenggung
Tirtalewa? |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Inggih,
menika leres gusti prabu. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Ya,
saiki menjangan kuwi bisa dimasak. |
Permaisuri |
: |
Inggih
kangmas. |
Prabu Sulakrama |
: |
(sulakrama ngadeg, liyane uga
melu ngadeg) Dak suwun sira kabeh
ninggalake kedhaton iki. (kabeh sembah, banjur metu.
Tirtalewa lan prajurit kang metu keri, dilarang metu) Sik, sik, aja padha lunga! |
Prabu
Sulakrama |
: |
Tumenggung
Tirtalewa... |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Kula,
Sang Prabu... |
Sulakrama |
: |
Kene,
kepara majua Tirtalewa! |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Nuninggih
Sang Prabu. (Mlaku maju nyedhaki
Sulakrama) |
Sulakrama |
: |
Atiku
tansah tratapan yen kelingan lelakone Sidapeksa sing wis kepungkur. Kaya sing
mbok mangerteni, anggonku ngutus Sidapeksa kanggo nggolek daging menjangan
enom kanggo tamba ngidame permaisuriku. Eh ladalah... Tirtalewa... (nggelengake sirahe, sajak kesengsem) |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Nuninggih
Sang Prabu... |
Sulakrama |
: |
Kowe
mesthine kelingan. Baline Sidapeksa ora namung gawa daging menjangan, nanging
malah mboyong wanita sing jenenge Sri Tanjung saka ing pertapan Prang Alas,
putrine Begawan Tamba Petra. Weih... Jan ayune kaya ngono. Aku karep
nyingkirake Sidapeksa, Tirtalewa. Aku melik Sri Tanjung. |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Kula
ugi ngertos Sang Prabu, kados menapa tresna panjenengan kaliyan Sri Tanjung,
Gusti. |
Sulakrama |
: |
Atiku
wis kepilut karo Sri Tanjung, Tirtalewa. Ayu tur luwese, cetha kagambar ing
pikiranku. Ora bisa uwal anggonku nglanggati. Sansaya gedhe penginku marang Sri
Tanjung, Tirtalewa. |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Menawi
mekaten, kula namung ndherekaken, Gusti.
|
Sulakrama |
: |
Iya.
Kowe kudu gelem ngewangi aku. Aku kudu bisa mboyong Sri Tanjung dadi selirku.
|
Tirtalewa |
: |
(kaget)
Menapa panjenengan badhe mejahi Sidapeksa, Gusti? |
(Sulakrama
ngguyu sengit banjur ngadeg mlaku pirang langkah mengarep, banjur mikir kepriye
carane bisa mateni Siadpeksa. Let sedhela Sulakrama ngguyu rada banter amarga
nduweni siyasat kanggo mateni Sidapeksa. Tirtalewa lan Prajurit melu
ngguyu. Dieneni Sulakrama) |
||
Tirtalewa |
: |
Wonten
menapa, Gusti? Kok sajakipun nganeh-nganehi, panjenengan ketingal menggalih
lajeng saged gumujeng piyambakan? Wonten menapa, Gusti? |
Sulakrama |
: |
(Manthuk-manthuk
karo ngguyu licik) Oh iya, mrene nyedhaka, Tirtalewa! (Tirtalewa ngadeg, banjur dibisiki dening Sulakrama) |
Tirtalewa |
: |
(Mara nyedhaki) Sendhika dhawuh. |
(Sulakrama
mbisiki Tirtalewa ngenani siyasat licike kanggo bisa mateni si Sidapeksa.
Tirtalewa manthuk-manthuk. Banjur kekarone padha ngguyu licik amarga yakin
yen siyasate saiki bisa mateni Sidapeksa. Sulakrama ngguyu, Tirtalewa
lan Prajurit melu ngguyu) |
||
Sulakrama |
: |
(Sulakrama lungguh) Wis
kana jupuka piranti nggo nulis nawalane! Bakal taktulis nawala kang bisa nggawe
patine Sidapeksa. Tulisen,
Tirtalewa! |
Tmg.
Tirtalewa |
: |
Inggih,
Gusti... |
Sulakrama |
: |
Prajurit,
saiki kowe budhala menyang Ksatriyan. Aturana Sidapeksa ngadhep ing
ngarsaku... |
(Sasuwene
prajurit ngaturi dhawuhipun Sulakrama kanggo ngundhang Sidapeksa, Tirtalewa
lan Sulakrama padha ngguyu licik. Banjur, Tirtalewa nulis surat jebakan
kanggo Sidapeksa dene Sulakrama rak kuwawa mbayangake siyasate bakal kelakon
kanthi lancar nganti mesam-mesem dhewe) |
||
(Sidapeksa
mlebu marang ngarsa daleme Sulakrama) |
||
Sidapeksa |
: |
Kula
ingkang sowan, Gusti Prabu... |
Sulakrama |
: |
Weih...
Patih Sidapeksa. Anggonmu mara pancen takantu-antu. Mrene lungguha, Sidapeksa! |
Sidapeksa |
: |
Sendhika
dhawuh, Gusti... |
Sulakrama |
: |
Mangkene,
ana perkara
wigati kang kudu dakandharake mring sira, Patih.. |
Pt.
Sidapeksa |
: |
Inggih,
Gusti.. |
Prabu
Sulakrama |
: |
Patih
Sidapeksa, kanggo raharjaning krajan lan para kawula mbesuke, kowe takdhawuhi
golek pusaka awujud emas telung kethuk lan benang telung gelung ing kerajaan
Indran. Piye Sidapeksa, dakjaluk sira gelem. |
Sidapeksa |
: |
Kasetyan
kula namung kangge panjenengan, Gusti Prabu. Minangkaning patih, jiwa saha
raga kula korbanaken kangge raharjaning Krajan Sindureja. Menawi panjenengan
dhawuh mekaten, kula ndherekaken Gusti... |
Sulakrama |
: |
Iya.
Iya... Aku ngerti yen kowe mesthi nyarujuki dhawuhku iki. Gawanen nawala iki
minangka pratandha yen sira utusaning kerajaan Sindureja. |
Sidapeksa |
: |
Sendhika
dhawuh, Gusti. Menawi mekaten kula, nyuwun pamit. |
Sulakrama |
: |
Iya,
iya Sidapeksa... |
(Sidapeksa
metu, budhal menyang kerajaan Indran, banjur Sulakrama lan Tirtalewa padha
ngguyu sakenceng-kencenge amarga siyasate dilakoni Sidapeksa) |
Adegan
4
Setting : Kapatihan
Paraga : Sri Tanjung, Emban 2, Juru Taman, Sulakrama
(Adegan
dhagelan emban lan juru taman) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
2 |
: |
(Sri Tanjung
mlebu, jagong) Eh, eh… Lha kae Ndarane teka..! |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Juru
Taman |
: |
Teka, teka! Gundhulmu kuwi! Sing jenenge Ndara iku
rawuh, yen (nyebut jenenge emban 2) ya teka… |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Juru
Taman lan Emban 2 padha gegeran |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
----------- |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
1 |
: |
Wis, wis, ora usah padha geger! Kae lho Ndara Ayu
kok sajak duhkita nandhang sungkawa, ana apa, ya? (ngomong mring emban
sijine) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
2 |
: |
Iya.. ya, Yu… Yo direm-remi. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
1 |
: |
Ndara Ayu…oh Ndara Ayu (Emban 1 lan 2)… Menapa
ingkang dados sungkawaning penggalih panjenengan, pasuryan ingkang sulistya
menika kok sajak suwung? |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Sri
Tanjung namung meneng, pandengane kaya-kaya ngumbara adoh, sajak nglamunake
perkara (mikirke garwane) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
2 |
: |
Piye iki, Yu….Ndara Ayu kok kendel wae. Sik-sik..njajal
aku tak sing takon. Kutanya malam… ada apa denganmu?? |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Sri
Tanjung tetep meneng. Emban njaluk tulung penonton supaya melu ngaruh-ngaruh
Ndara Ayune. (Ndara Ayu.. Oh Ndara Ayu..) nganti banter munine. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sri
Tanjung |
: |
Apa ta, Mbok. Kok ndadak rame-rame barang. Wong
sakampung didadekake koor kabeh. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
1 |
: |
Ngapunten, Ndara.. Kala wau panjenengan kula
timbali kendel kemawon tanpa atur, panjenegan menika kok sajak sungkawa
wonten menapa ta, Ndara? |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Sri
Tanjung |
: |
Apa iya..? Rumangsaku iki wiwit mau aku mung ijen
ning kene, ora krungu swara apa-apa lho, Mbok. (Emban bisikan: ayu-ayu kok kopok) Mbok….lho malah aku dicuweki
lho. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
1 |
: |
Inggih-inggih, Ndara, kados pundi penggalihipun
panjenengan? |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Sri
Tanjung |
: |
Aku iki lagi kangen, Mbok. Awakmu rak yo ngerti
ta, yen Kangmas Sidapeksa wis tindak suwe banget durung kondur-kondur. Apa
kang dadi lelampahane Kakang Mas Sidapeksa nemahi alangan apa kepriye,
luwih-luwih mengko yen nemahi patine kepriye, Mbok..? Kamangka jejibahan saka
Prabu Sulakrama kuwi ora gampang. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Emban
2 |
: |
Inggih, Ndara Ayu, kula mangertos. Ananging menika
sampun dados wajib menawi titahipun raja kedah dipuntaati. Ndara Ayu wonten
ngriki saged ngintun dedonga kemawon, mugiya Raden Sidapeksa dipunparingi
slamet wilujeng, tanpa alangan setunggal menapa. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
Raja Sulakrama mlebu
undang-undang Sri Tanjung. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Prabu
Sulakrama |
: |
Sri Tanjung… (Sri Tanjung jengkeng, nyembah, emban juga) |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Adegan 5
Setting : Pasewakan Krajan Indran
Paraga : Sidapaksa, Prabu Indran, Cingkara Bala, Bala
Upada
Prabu Indran |
: |
Bala Upada, kepiye kahanane kawula
Indran? |
|
Bala Upada |
: |
Dhawuh dalem, Gusti. Kahanan para
kawula Krajan Indran menika sami raharja, urip kanthi tentrem awit
pangestunipun panjenengan. |
|
Prabu Indran |
: |
Ya, apik yen mangkono. Banjur, ngenani
para tamtama negari, kaya kepiye? |
|
Bala Upada |
: |
Inggih, Gusti Prabu. Para tamtama
negari sami gladi olah kanuragan lan … (dipedhot Cingkara Bala) |
|
Cingkara Bala |
: |
Kula ingkang sowan Gusti Prabu! |
|
Prabu Indran |
: |
Cingkara Bala, ana perkara apa? |
|
Cingkara Bala |
: |
Nuwun sewu, Gusti Prabu. Menika wonten
satunggaling tiyang saking Krajan Sindureja kanthi asma Patih Sidapeksa.
Panjenganipun badhe sowan wonten ngarsa panjenengan, Gusti. |
|
Prabu Indran |
: |
Patih Sidapeksa saka Krajan Sindureja? |
|
Cingkara Bala |
: |
Nun inggih, Gusti Prabu. |
|
Prabu Indran |
: |
Ya, yen mangkono, gageya budhal marang
Sidapeksa. Aturana dheweke sowan ing ngarsaku. |
|
Cingkara Bala |
: |
Sendika dhawuh, Gusti Prabu! |
|
Sidapaksa |
: |
Kula ingkang sowan, Gusti Prabu |
|
Prabu Indran |
: |
Oh, Sidapaksa. Mangga-mangga. Lungguha
kene.. |
|
Sidapaksa |
: |
Matur nuwun, Gusti Prabu. |
|
Prabu Indran |
: |
Iya, kepiye Sidapeksa? |
|
|
: |
Nuwun sewu, Gusti Prabu. Sowan kula
wonten ngarsa panjenengan menika ngemban dhawuh saking Prabu Sulakarama
saking Krajan Sindureja. |
|
Prabu Indran |
: |
Iya, ana bab pa, Sidapaksa? |
|
|
: |
Nuwun sewu, kula dipundhawuhi Prabu
Sulakrama pados pusaka arupi emas telung kethuk lan benang telung gelung
wonten Krajan Indran menika, Gusti. Menika nawala minangka pratandha bilih
kula kautus dening Sang Nata Sindureja. |
|
Prabu Indran |
: |
Ya. (Mundhut nawala, lajeng dipunwaos) |
|
Prabu
Indran |
: |
(Kaget marang isi nawala) Apa iki?! Bala Upada, Cingkara Bala, rangket! |
|
Sidapeksa dirangket dening Cingkara Bala lan Bala Upada. Prabu Indran wis arep merjaya Sidapeksa. |
|
||
P.
Sidapeksa |
: |
Dhuh gusti bathara sakula, kenging menapa kula
menika... |
|
Prabu
Indran |
: |
(kaget) Lohh, ana sesambungan apa sira lan Bathara
Sakula? |
|
P.
Sidapeksa |
: |
Nuwun sewu gusti, panjenenganipun menika tasih
leluhuring kula.. |
|
Prabu
Indran |
: |
Yen pancene mangkono, ngadeg a, resikana awakmu.
Aku percaya yen tedhak turune Bathara Sakula wong kang becik.. |
|
Pth.
Sidapeksa |
: |
Saestu gusti? (gumun) Maturnuwun Gusti |
|
Prabu
Indran |
: |
Ya… Aku njaluk ngapura marang tumindakku kang
sembrono mau, Sidapeksa. Bathara Sakula isih duwe sesambungan apik marang
ingsun. Bala Upada? |
|
Bala
Upada |
: |
Dhawuh dalem, Gusti. |
|
Prabu
Indran |
: |
Ageya sira budhal jupuk apa kang dikarepake dening
Sidapeksa. |
|
Bala
Upada |
: |
Sendika dhawuh, Gusti.. (Bala Upada metu panggung) |
|
Prabu
Indran |
: |
Dakjaluk sira bisa maklum. Kabeh mau mung salah
praduga, Sidapeksa |
|
Sidapeksa |
: |
Boten dados menapa, Gusti. |
|
Bala
Upada metu, jupuk pusaka |
|
||
Bala
Upada |
: |
Menika, Gusti Prabu… (menehke pusaka ning Prabu
Indran) |
|
Prabu
Indran |
:
|
Ya.. (madhep Sidapeksa) Sidapeksa, iki tampanana
emas telung kethuk lan benang telung gulung. |
|
Sidapeksa |
: |
Matur nuwun, Gusti.. |
|
Prabu
Indran |
: |
Iya. Saiki sira bisa bali menyang Krajan
Sindureja. |
|
Sidapeksa |
: |
Inggih. Kula nyuwun pamit. (Prabu Indran manthuk) |
|
Adegan
6
Setting : Pidaleman Ratu
Tokoh : Sidapeksa, Sulakrama, Tirtalewa.
(Dibukak kanthi tayuban) Sulakrama lan Tirtawela padha rembugan bab Sri
Tanjung kang nolak Sulakrama. |
||
Sulakrama |
: |
Tirtalewa! |
Tirtalewa |
: |
Kula Gusti Prabu. |
Sulakrama |
|
Kurangajar! Wingi
aku wis nembung Sri Tanjung dadi selirku. Nnging dheweke ora gelem. |
Tirtalewa |
|
Menapa mekaten
Gusti Prabu. |
Sulakrama |
|
Dheweke mung jaga
kasetyan kanggo Sidapeksa. |
Tirtalewa |
|
Lajeng menapa
ingkang badhe panjenengan tumindakaken. |
|
|
Yen Sri tanjung
ora bisa dadi selirku, Sidapeksa uga ora bisa |
Tirtalewa |
|
Menawi mekaten,
kula namung dherekaken Gusti Prabu. |
Sidapeksa |
: |
Kula ingkang sowan, Gusti Prabu.. |
Sulakrama |
: |
Iya, matura apa kang dadi palapuranmu |
Sidapeksa |
: |
Nuwun sewu Gusti.
(sembah) menika gusti, badhe ngaturaken pusakanipun.. (nampa pusakane) |
Sulakrama |
: |
Iya, apik Sidapeksa, apik
kerjamu... (bingung) pancene sira patih kang unggul |
Sidapeksa |
: |
Matur nuwun, Gusti, kula namung nindakaken menapa
ingkang paduka dhawuhaken. |
Sulakrama |
|
Iya, iya. Aku percaya marang
kasetyanmu Sidapeksa. Ning ana siji perkara kang dadi pikiranku. Dene perkara iki uga
ana gegayutane marang sira, Sidapeksa. |
Sidapeksa |
: |
Perkawis menapa, Gusti Prabu? |
Sulakrama |
: |
Mangkene, Sidapeksa. Iki babagan sisihanmu, Sri
Tanjung. Nalika koktinggal lunga menyang Krajan Indran, dheweke saben dina
lunga, ngadhep ing ngarsaku lan njaluk supaya dakpundhut garwa minangka
selir. Aku wis nolak, ning dheweke tetep wae meksa. Pungkasane dheweke bali
kanthi mingseg-mingseg lan omong yen bakal mungkasi uripe. Sajake Sri Tanjung
wus kapencut marang gumebyare bandha donya lan pangkat. |
Sidapeksa |
: |
Menapa inggih? |
Sulakrama |
: |
Tirtalewa minangka seksi kang ngawruhi perkara
iki, Sidapeksa. Iya ta Tirtalewa? |
Tirtalewa |
: |
Dhawuh kaleresan
Gusti. |
Sidapeksa |
: |
Menawi mekaten, kula nyuwun pamit. |
Sulakrama |
: |
(maju mangarep
panggung, ngguyu. Diiringi
gendhing.) Sri tanjung!
Kabeh iki merga kowe ora nampa aku Sri Tanjung! Bakal kapilara uripmu Sri
tanjung! Hahahahaha..
(ketawa) |
Adegan 7
Setting : Pinggir Kali
Paraga : Sri Tanjung, Sidapeksa
Sri Tanjung methuk
garwane Sidapeksa kang wis kondur saka ngayahi jejibahan ing kerajaan Indran. Sri
Tanjung lan Sidapeksa pethukan ana ing pinggire kali. Sidapeksa wis katon
nesu. Sidapeksa ora langsung arep-arepan karo Sri tanjung. Dheweke ngadeg ana
tengen ngarep panggung dene Sri Tanjung kiwa tengah panggung rada buri.
Sri Tanjung |
: |
Kangmas. Panjenengan menika sampun kondur. Kula menika
mireng panjenengan sampun kondur wonten kedhaton. Kula badhe mapag konduripun
panjenengan. Kangmas, kangmas Sidapeksa! (nyeraki lan arep
ngrangkul saka buri, nanging Sidapeksa menghindar ke kiri panggung) |
Sri Tanjung |
: |
Wonten menapa ta Kangmas? |
Sidapeksa |
: |
Saiki takjaluk sliramu ngaku! Omonga
blaka apa anane. |
Sri Tanjung |
: |
Lho, ngaku babagan menapa Kangmas? |
Sidapeksa |
: |
Sri Tanjung.. Sri Tanjung.. (gedhek-gedhek, ngguyu
ngece) Aku kuwi gumun Sri Tanjung! Kowe kuwi putraning pendheta. Saka Prang Alas, wiwit cilik jarene wis melek sakabehing kasampurnaning urip, dening Bapa Begawan
Tamba Petra. |
Sri Tanjung |
: |
Menika wonten perkawis menapa Kangmas? Kula boten mangertos ngendikanipun
panjenengan wosipun kados pundi? |
Sidapeksa |
: |
Aku ora nyana Sri Tanjung! Mandang kowe wis tak papanake ing kasatriyan negara
Sindureja, kok sliramu dadi blereng karo pangkat kang dhuwur, isih kepincut
karo gebyaring bandha, karo panguwasa kang luhur. |
Sri Tanjung |
: |
Lhoh? Dos pundi pangandika panjenengan menika- |
Sidapeksa |
: |
Kowe lak wis tumindak sedheng marang Prabu Sulakrama?
(duka) |
Sri Tanjung |
: |
Tumindak sedheng marang Sang Prabu? (kaget) (jeda gendhing) Kok aneh menawi wonten warta ingkang kados mekaten? |
Sidapeksa |
: |
Wis ta Sri Tanjung! Saiki kowe ngakua! |
Sri
Tanjung |
: |
Boten,
Kangmas. Boten kados ingkang panjenengan penggalih… Sejatosipun Prabu
Sulakrama piyambak ingkang--- (dipedhot Sidapeksa) |
Sidapeksa |
: |
Wis!
Ora! Aku ora bakal percaya marang wanita kang wus wani nyidrani kasetyan,
wanita kang wus tumindak sedheng nalika garwane ora ana ing sandhinge! Wis,
ora Sri Tanjung! Ora! |
Sri
Tanjung |
: |
Kula
nyuwun, Kangmas, kula nyuwun. Sampun panjenengan kalah dening nepsu, saengga
panjenengan dipunwutakaken dening perkawis menika. Menika namung pitnah,
Kangmas…! |
Sidapeksa |
: |
Ora!
Aku ora predhuli. Saiki wadi alamu wus kawiyak, wus kababar kabeh! |
Sri
Tanjung |
: |
Boten…
boten (mingseg-mingseg) |
Sidapeksa |
: |
Wanita kang wis nyidrani kasetyan kaya sliramu, wis ora
pantes midak bantala! (mulai mengambil keris) Aluwung becik
dakpungkasi nyawamu Sri Tanjung! (keris sudah diacungkan ke atas) |
Sri Tanjung |
: |
(Sidapeksa perlahan menurunkan keris) Menawi panjenengan boten saged nampi kasunyatan ingkang
sejatosipun, aluwung kula enthengaken pati kula, Kangmas. (mulai mengambil keris dari tangan Sidapeksa) Minangka wujud kasetyan lan pangabekti
kula, kula lila kangmas, kula lila.. |
Sri Tanjung |
: |
Namung atur kula, saderengipun kula nilaraken jagad
raya ingkang gumelar menika Kangmas, samangke menawi kula sampun boten
wonten, rah kula angganda bacin, pratandha menawi Sri Tanjung menika sampun
tumindak sedheng, boten pantes kula gesang wonten jagad menika. Nanging, menawi rah kula mangke angganda arum,
pratandha menawi kula menika suci boten tumindak kados pangandikan
panjenengan Kangmas. Kula pamit Kangmas! (nyemplung kali) |
Sidapeksa |
: |
(Noleh Sri Tanjung, kaya arep ke blakang, bingung, madhep ngarep maneh Sri Tanjung! Nadyan widadari pisan, trahe mesthi
angganda bacin, ora ana trah kang angganda wangi. Iki kabeh ya amarga
tumindakmu dhewe Sr Tanjung! |
Sidapeksa isih getem-getem, ora let suwe mambu wangi saka
kali. Ekspresine Sidapeksa dadi bingung. Kelingan pangucape Sri Tanjung.
(Keprungu backsound Sri Tanjung). Sidapeksa nyesali apa kang wis ditindakake.
Sidapeksa |
: |
(bingung)
Wangi! Wangi apa iki?Apa bener
saka sliramu Sri Tanjung? Dadi.. Dadi..? Ohh.. Sri Tanjung!! (bengok) |
Posting Komentar untuk "NASKAH SANDIWARA KETOPRAK SRI TANJUNG: GANDA ARUM KASETYAN"
Berkomentarlah dengan baik dan dengan menggunakan kata-kata yang sopan.